Pławna [w:] Heraldyka Gminy Ciężkowice
Włodzimierz Chorązki
Uniwersytet Jagielloński — Kraków
PŁAWNA (z Zimną Wódką) 504 mieszk. Wieś położona w południowo-wschodniej części województwa małopolskiego, w powiecie tarnowskim, w gminie Ciężkowice, nad rzeką Białą. Przebiega przez nią linia kolejowa Tuchów – Leluchów. Liczba ludności wynosi około 500 mieszkańców.
W XIII wieku wieś należała do dóbr klasztoru benedyktyńskiego w Tyńcu, ale w roku 1348 została im odebrana przez króla Kazimierza Wielkiego i przekazana w ręce rycerskiego rodu pieczętującego się herbem Strzemię. Od początku istnienia należała do powiatu czchowskiego, a od początku XVI wieku do powiatu bieckiego oraz parafii p.w. św. Marii Magdaleny w Zborowicach. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z roku 1398, kiedy to wymieniono sołtysa Pietrasza Węgrzyna z Pławna. 1507 roku bracia Stanisław i Jakub z Trzecieszy herbu Strzemię sprzedają za 700 florenów Tomaszowi Trzecieskiemu z Nieczwi, swemu bratu stryjecznemu, całe swoje wsie Zimnawódka i Pławna oraz całą część w Janczowej.
Rejestr poborowy woj. krakowskiego z roku 1581 podaje, że właścicielem Pławna jest Jan Buczyński. We wsi było 2 łany kmiece, 6 zagrodników z rolą, 3 komorników z bydłem, 3 komorników bez bydła i 2 rzemieślników. Od początku istnienia wieś należała do parafii p.w. św. Marii Magdaleny w Zborowicach. Zgodnie z danymi rejestru poborowymi z roku 1680 wieś należała do Marcina Strońskiego. Od roku 1726 właścicielem dóbr w Kąśnej, Zimnowódce i Trzycierzu był stolnik żytomierski (od 1735 roku) Jakub Gostkowski herbu Gozdawa (ur. ok. 1700, zm. 1776), a jego sukcesorem był syn generał-major wojsk koronnych Konstanty (1724 — 1790). Gdy Konstanty w roku 1772 został adiutantem króla pruskiego, dobra przejął kolejny syn Jakuba — Paweł, a następnie jego kuzyn Konstanty Gostkowski (wzmiankowany w źródłach w latach 1787 — 99).
Na przełomie 1807 i 1808 wieś Pławna była częścią dominium (dóbr) Zimnawódka i posiadała 29 gospodarstw (dymów), które zamieszkiwało 45 rodzin. Rodzin chłopskich było 5; chałupników 27, a pozostałych — 14. Ogółem wieś liczyła 201 mieszkańców. W tym czasie wieś Zimnawódka obejmowała 39 domostw zamieszkałych przez 57 rodzin, w tym: 5 chłopskich, 42 chałupników i 20 o innym statusie (biedoty). Na początku XIX wieku dziedzicem dóbr po Janie Ignacym był Paweł Gostkowski. Nie wiadomo, w jakich okolicznościach dominium Zimnawódka znalazło się w rękach rodu Dobrzyńskich herbu Jelita. W 1845 roku, jako właściciel dóbr w Zimnowódce występuje niejaki Dobrzyński (zapewne Ignacy). Właścicielami dominium Zimnawódka w kolejnych latach, tj. 1848 — 1865, byli znani z imienia: Ignacy Dobrzyński, Maurycy Dobrzyński, Włodzimierz Dobrzyński i Malwina Dobrzyńska. W latach 1862 — 1874, jako właściciel dóbr tabularnych w Zimnowódce, wymieniany jest dr Tytus Fierich. Pod koniec XIX wieku wieś obejmowała 54 domy i 317 mieszkańców (3 domy i 29 mieszkańców w Zimnowódce). We wsi był dwór i folwark, w który należał do rodziny Fierichów. Majątek ziemski obejmował 194 morgi gruntów ornych, 9 mórg łąk, 56 morgi pastwisk i 103 morgi lasu. Chłopi gospodarowali w tym czasie na 180 morgach ról, 8 mórg łąk, 49 mórg pastwisk i 38 mórg lasu. W roku 1902, jako właściciel majątku w Zimnowódce wzmiankowany był dr prawa Franciszek Xawery Fierich (1860 — 1928).
Dogodne położenie przy linii kolejowej, nad malowniczym przełomem rzeki Białej oraz w pobliżu malowniczych skał sprawiło, że wieś była chętnie odwiedzana przez letników i kuracjuszy. W roku 1920 wybudowano pensjonat studenckiej organizacji samopomocowej „Bratnia Pomoc Studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego” (działający w latach 1889 - 1950), powiększony o jedno skrzydło w 1949 roku znany, jako „Kolonia Akademicka imienia Franciszka Xawerego Fiericha. W czasie II wojny światowej rezydowali tu Niemcy, a po wojnie, aż do 1975 roku — funkcjonował „Państwowy Dom Dziecka”. Na północnym zboczu wschodniego ramienia wzgórza Styrki (425 m n.p.m.), znajduje się jaskinia i skała „Schron Diable Boisko”..
Źródło:
HERALDYKA GMINY CIĘŻKOWICE
Opracowanie historyczno-heraldyczne
Włodzimierz Chorązki
