Kościół w Jastrzębi
1. Położenie geograficzne
Jastrzębia położona jest w południowo-wschodniej Polsce, we wschodniej części województwa małopolskiego, a w południowej powiatu tarnowskiego. Obszar znajduje się w gminie Ciężkowice, w zachodniej jej części. Teren na którym usytuowana jest Jastrzębia leży na Pogórzu Ciężkowickim, które jest częścią Pogórza Karpackiego. Nowsza klasyfikacja zalicza ten obszar do Pogórza Rożnowskiego. Kościół wznosi się w centralnej części wioski Jastrzębia, na małym wzgórzu, po północnej stronie głównej drogi.
2. Kościół w Jastrzębi – dzieje i historia
Istniejący w Jastrzębi kościół parafii pod wezwaniem św. Bartłomieja Apostoła został wybudowany przed 1525r. z drewna jodłowego. Od roku 1561 znajdował się w rękach protestantów, a przez 30 lat był w posiadaniu Arian z Lusławic. W roku 1596 wizytował parafię Prepozyt tarnowski Krzysztof Kazimirski, który dokonał rekoncyliacji kościoła przywracając go znowu do użytku katolikom. Pierwotnie wieża kościelna stała osobno, gdy jednak liczba wiernych wzrosła, ówczesny proboszcz Tomasz Źródło z Działoszyc, przy współudziale kolatora Stanisława Siemieńskiego połączył wieżę z kościołem, zabudowując dzielącą przestrzeń deskami. Była to licha przybudówka, do której zimową porą przedostawał się śnieg. Gruntowny remont kościoła przeprowadzono w latach 1965 – 1966 wg projektu arch. mgr Zbigniewa Zjawina za czasów ks. kan. Kazimierza Moździocha, ówczesnego proboszcza. Pod całym kościołem założono wówczas nowe fundamenty, gdyż stare kamienie osadzone na glinie rozmyła woda, wskutek czego cała budowla przechyliła się mocno ku północy. Usunięto ścianę szczytową i rozebrano prowizoryczne oszalowanie między wieżą a kościołem, budując nową część z sobótkami wiążącą dzwonnicę z kościołem.
W czasie prac odkryto pod starą częścią kościoła piwnicę, niestety zalaną wodą. Piwnice i teren kościoła zdrenowano a znajdujące się tam kości, prawdopodobnie księży i kolatorów przeniesiono w roku 1981 na teren kościoła pod nagrobek kolatorów.
3. Kościół
Kościół parafialny w Jastrzębi, konsekrowany przed 1618 rokiem to budowla gotycka, budowana na wzorach gotyckich budowli murowanych.
W jego wnętrzu odnaleźć można:
- ołtarz główny,
- prawy ołtarz boczny obok tęczy,
- lewy ołtarz boczny obok tęczy,
- prawy ołtarz boczny,
- lewy ołtarz boczny,
- tęczowa belka z Ukrzyżowanym Chrystusem
Ołtarz główny
Ołtarz główny – późnobarokowy, datowany na połowę XVIII w., z figurami świętych. W samym centrum ołtarza umieszczono obraz Chrystusa Miłosiernego, pochodzący z XVII w. Na zasuwie znajduje się obraz Przemienienia Pańskiego datowany na przełom XVIII i XIX w. Właśnie ten obraz uważany jest przez mieszkańców wioski za słynący łaskami. Przez lata przyciągał i nadal przyciąga do świątyni rzesze wiernych. Niestety nie znany jest twórca tego ołtarza. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się obraz Opłakiwania Chrystusa z XVIII w.
Prawy ołtarz boczny obok tęczy
Prawy ołtarz boczny obok tęczy – późnobarokowy z I połowy XVIII w. W centralnym jego miejscu umieszczono obraz św. Józefa datowany na XVIII w., i obraz św. Walentego z przełomu XVIII i XIX w.
Lewy ołtarz boczny obok tęczy
Lewy ołtarz boczny obok tęczy – pochodzi najprawdopodobniej z okresu późnego baroku, z pierwszej połowy XVIII w. W jego centralnym miejscu umieszczono obraz Matki Boskiej Wspomożenie Wiernych z Dzieciątkiem z XVII w., w drewnianych sukienkach, które w XVIII w. zostały pozłocone. Również ten ołtarz posiada zasuwę, na której namalowany jest na płótnie przez malarza – Józefa E. Dutkiewicza w 1942 roku obraz św. Bartłomieja. Ponadto ołtarz zaopatrzono dwiema kręconymi kolumienkami. Autor tego ołtarza także jest nieznany.
Tęczowa belka z Ukrzyżowanym Chrystusem
Belka jest jednym z najstarszych elementów konstrukcji prezbiterium. Znajduje się we wnętrzu kościoła. Oddziela ona prezbiterium od nawy. To właśnie na niej umocowany został, datowany na XVIII w., duży krucyfiks z Chrystusem Ukrzyżowanym, z umęczoną i pochyloną głową.
W wyposażeniu Kościoła są też:
- Kamienna chrzcielnica pochodząca z XVII w. Niestety nie jest znany jej wykonawca. Została w całości wykonana w stylu renesansowo-barokowym i była dokoła otoczona płaskorzeźbą przedstawiającą kwiat. Chrzcielnica ta posiada wyrzeźbione w drewnie nakrycie, które było zdobione nałożonymi główkami aniołów. Na samym szczycie nakrycia umieszczona została rzeźba przedstawiająca chrzest Pana Jezusa. Chrzcielnica znajduje się obok prawego ołtarza bocznego, poświęconego św. Józefowi i św. Walentemu.
- Kamienna kropielnica – pochodzi z XVII w.
- Drewniana ambona z połowy XVIII w., (czasy późnego baroku). Posiada ona płaskorzeźbę przedstawiającą Dobrego Pasterza.
Autor: Krystian Tokarz, Zespół Szkół Publicznych w Jastrzębi, koordynator: Seweryn Baran