Dwór I. J. Paderewskiego w Kąśnej Dolnej
W 1897 roku artysta zainteresował się posiadłością w Kąśnej Dolnej liczącą ponad 1100 ha. 17 listopada 1897 roku Paderewski po raz pierwszy przyjechał do Kąśnej i tego samego roku kupił parterowy dwór z I połowy XIX w. Kompozytor docenił nie tylko sam budynek, ale także jego położenie i otoczenie: rozległy ogród i przydworski staw. Harmonia budynku i otaczającego go parku, przywodziły mu na myśl tradycyjny polski dom szlachecki. I. J. Paderewski był właścicielem dworu w latach 1897 – 1903 i spędzał tam wówczas miesiące letnie. Po zakupie posiadłości w Kąśnej, Paderewski poddał dwór remontowi i zalecił liczne modernizacje.
Dwór otrzymał elektryczność, dzięki założonej na potoku Kąśnianka turbinie prądotwórczej, nowy właściciel wyposażył go w bieżącą wodę, kanalizację i łączność telefoniczną. Rozbudowano także m. in. młyn i tartak. W numerze 2001/1 Ziemi Ciężkowickiej czytamy: „Paderewski przeprowadził w swym domu z widokiem na „ciężkowickie skalice” wiele inwestycji. Po gruntownym remoncie dworek stał się nowoczesną, jak na tamte czasy, rezydencją, otoczoną wspaniałym, 16 hektarowym, parkiem utrzymanym w stylu angielskim. Dworek posiadał łazienkę z ciepłą wodą, spłukiwaną wodą ubikację, oświetlenie elektryczne oraz telefon. Doskonale wyposażone gospodarstwo rolne zapewniało samowystarczalność. Ludzie którzy tam pracowali mieli doskonałe warunki, wszystkie zabudowania folwarczne oraz mieszkania służby były zelektryfikowane i wyposażone w kanalizację.”
Poczynione inwestycje, miały przynieść Paderewskiemu oczekiwany przychód, a tym samym podniosły poziom życia mieszkańców okolicznych wiosek. Dzięki tym zabiegom I. J. Paderewskiego dwór oraz jego otoczenie nabrały nowego wyglądu. Dwór jest parterowy, dwutraktowy, podpiwniczony, kryty dachem dwuspadowym. Dworek wyróżnia się fasadą frontową z prostokątnym ryzalitem, z otwartym gankiem wspartym na czterech kolumnach. Po jego zachodniej stronie znajduje się budynek dawnej oficyny dworskiej. Dwór otoczony jest 16 hektarowym zabytkowym parkiem.
Wnętrza dworu przedstawiają wygląd jaki posiadały kiedy w Kąśnej zamieszkiwał mistrz Paderewski. Pomieszczenia dworu miały być przede wszystkim funkcjonalne i sprzyjać życiu rodzinnemu i twórczemu, dlatego były urządzone prosto ale schludnie i ze smakiem. Dzięki staraniom Tarnowskiego Towarzystwa Muzycznego, a potem Centrum Paderewskiego Tarnów – Kąśna Dolna odtworzono salonik, pokój chiński, gabinet pana domu, sypialnię, oraz salon klasycystyczny i neorokokowy.
Salonik umeblowany został sprzętami należącymi do Teresy Roszkowskiej (ur. 1904 r. – zm. 1992 r.), wybitnej osobowości warszawskiego środowiska artystycznego. Meble mają charakter neorokokowy, wzorujący się na modzie z 3 ćw. XVIII w. Charakteryzują się asymetrią korpusów i szkieletów, niespokojną linią, a przy ich dekoracji snycerskiej wykorzystano wić akantową, esownice, ceownice i motyw rocaille. Meble te zostały wykonane w latach 1880 - 1900, prawdopodobnie w Warszawie.
„Pokój chiński” w dworze w Kąśnej Dolnej powstał w wyniku zainteresowania Ignacego Jana Paderewskiego sztuką Dalekiego Wschodu. Kompozytor swoją kolekcję gromadził w latach 1899 - 1940. Większą część zebrał będąc w Szwajcarii. Zbiór ten liczący ponad 300 obiektów, będących zabytkami sztuki chińskiej i japońskiej. Zgromadzone przez Paderewskiego brązy, ceramika, emalie, wyroby z laki, szkło, rzeźba w kości i w kamieniu, pochodziły przede wszystkim z XVIII i XIX w.
Meble, w które został wyposażony „Pokój chiński” wykonano pod koniec wieku XIX w Chinach. Na stronie internetowej www.paderewski.tarnow.pl czytamy o nich: „Charakteryzują się użyciem palisandru oraz bogatą rzeźbiarską dekoracją złożoną z gałązek kwitnącej wiśni i pędów bambusowych, a także smoków, lwów i stylizowanych obłoków, pokrywającą niemal w całości ich konstrukcje. Ekspozycję uzupełniają dalekowschodnie emalie i porcelana.”
Gabinet Pana Domu utrzymany był w stylach empiru, biedermeieru i Ludwika Filipa. Paderewski wykorzystywał to pomieszczenie przede wszystkim do pracy i przyjmowania interesantów. Empir i biedermeier wywodzące się z klasycyzmu, charakteryzują się prostą formą i jasnością konstrukcji. Biblioteka, krzesła i stolik utrzymane są w tych stylach, natomiast biurko - kantorek, w stylu przejściowym między biedermeierem i Ludwikiem Filipem. Fotele w gabinecie znajdujące w dworku mają charakter neoklasycystyczny i pochodzą z końca XIX w, należały one do samego I. J. Paderewskiego.
Wnętrze sypialni Heleny Paderewskiej urządzone jest w stylu przejściowym między biedermeierem, a Ludwikiem Filipem. Wyposażenie pochodzi z lat 1840 – 1860. Helena Paderewska wykorzystywała to pomieszczenie nie tylko do wypoczynku, ale także do toalety i garderoby. W sypialni oprócz łóżka, znajdują się także szafy bieliźniarki, szafki i stoliki nocne, bidety i sedesy, toaletki, parawany, stojaki na ręczniki oraz inne sprzęty – lampki, naczynia toaletowe (nocniki, dzbany, misy i flakony). Sedes, w formie taboretu z wyjmowanym, ceramicznym naczyniem z końca XIX w. należał do pierwotnego wyposażenia dworu w Kąśnej.
Salon klasycystyczny charakteryzuje się prostą i czytelną formą. W salonie pojawiają się dekoracyjne kolumny, gzymsy, a także wieńce laurowe, rozety, festony, wazy, liście laurowe, wici akantowe. W stylu klasycystycznym chętnie wykorzystywano sprzęty w jasnych barwach, rzeźbione, pozłacane i lakierowane. Na stronie internetowej www.paderewski.tarnow.pl czytamy: „Ważnym elementem wnętrz były tkaniny. Dominowały atłasy, jedwabie, strzyżone aksamity w kolorach złamanej bieli, błękitnych, jasnych zieleniach, beżach. Tkaniny na ścianach, oknach i meblach wykańczano bogatą pasmanterią (galony, chwosty).”
Salon neorokokowy - meble do salonu powstały w końcu XIX wieku w Czechach, w wytwórni Antonina Hrabáka w Kutnej Horze, charakteryzują się masywnymi kształtami, zdobnym ornamentem snycerskim o plastycznej, wybujałej formie. Wyposażenie uzupełniają krzesła z najstarszej polskiej fabryki mebli giętych „Wojciechów”.
Państwo Nowakowie - późniejsi właściciele dworu w Kąśnej Dolnej
Źródło: Oficjalna strona internetowa Centrum Paderewskiego Tarnów – Kąśna Dolna, http://www.paderewski.tarnow.pl.
W. Sz., Ignacy Jan Paderewski, "Ziemia Ciężkowicka", 2001/1, s.8-9.
