Bogoniowice [w:] Heraldyka Gminy Ciężkowice
Włodzimierz Chorązki
Uniwersytet Jagielloński — Kraków
BOGONIOWICE (Bogunouice — 1348, Bogumyowicze, Bogunyewycze, Bogumyczyewycze, Bogunowicze). Wieś obecnie liczy 695 mieszkańców.
Osada powstała we wczesnym średniowieczu i prawdopodobnie została nadana benedyktynom z Tyńca w końcu XI wieku przez królową Judytę. Nieznane są dalsze losy miejscowości, aż do roku 1348, kiedy to król Kazimierz Wielki odebrał wieś benedyktynom i przy okazji lokacji miasta Cieszkowice (Ciężkowice), nadał ciężkowickiemu wójtowi sołectwa Boguniowicach i Ostruszy. Jednocześnie wioski te zostały oficjalnie lokowane na prawie niemieckim. Wójtowie Ciężkowic otrzymali sołectwa w tych wsiach wraz 8 łanami wolnymi, karczmę w Boguniowicach., 1/6 z czynszów oraz trzeci denar z kar. Natomiast kmiecie otrzymują 20 lat wolnizny, po upływie, której mają płacić 8 skojców czynszu i 1 wiardunków dziesięciny. Od początku istnienia wieś administracyjnie należała do powiatu bieckiego oraz czchowskiego (do początku XVI wieku), a później do powiatu bieckiego oraz do parafii p.w. św. Andrzeja w Cieszkowicach (Ciężkowicach). W roku 1388 Andrzej z Mielnowa — wójt Cieszkowic (Ciężkowic) przedstawia królowi Władysławowi Jagielle przywilej Kazimierza Wielkiego z 1348 roku. Król potwierdza ten przywilej. W roku 1428 Klemens, wójt Ciężkowic przedstawił w sporze z mieszczanami przywilej Kazimierza Wielkiego na wójtostwo w Cieszkowicach (Ciężkowicach) i na sołectwa w Boguniowicach i Ostruszy, zatwierdzony przez Władysława Jagiełłę i opieczętowany jego pieczęcią.
Jan Długosz w Liber Beneficiorum (1470-80) podaje, że dziesięcina snopowa ze wszystkich łanów kmiecych o wartości 1 grzywny oddawana jest klasztorowi tynieckiemu.
Wójtostwo Cieszkowice (Ciężkowice), jak i podległe im wioski (w tym Boguniowice) często bywały oddawane przez polskich królów w zastaw lub dzierżawę. I tak w roku 1497 dzierżawiąca królewskie dobra ciężkowickie Barbara Baranowska, domagała się od kmieci Boguniowic 5 dni robocizny rocznie oraz wołu.
W roku 1498 sąd grodzki krakowski zawiesza spór między ww. Baranowską a kmieciami Boguniowic do czasu powrotu króla z wyprawy. Na razie kmiecie są obowiązani do takiej robocizny, jaką dotąd świadczyli. Dwukrotnie, w 1501 i 1503 roku król Aleksander Jagiellończyk pozwala Krzysztofowi Tasslikowi Nurowskiemu (Nahorskiemu) rycerzowi jerozolimskiemu wykupić z rąk Barbary Baranowskiej miasto Cieszkowice (Ciężkowice) z Boguniowicami, Kiprzną i Ostruszą.
W roku 1505 król Aleksander Jagiellończyk, a następnie w 1509 roku Zygmunt I Stary zezwalają temuż Krzysztofowi Nahorskiemu na zastawianie miasta Cieszkowice (Ciężkowice) z wsiami Boguniowice i Ostruszą.
W roku 1518 Zygmunt Stary zezwala szlachetnemu Janowi i Bartłomiejowi, wójtom w Ciężkowicach zastawić m. in. część Bogoniowic Weronice córce Wacława z Jodłownika, wdowie po Wacławie Siemionku.
Zgodnie z informacją pochodzącą z 1525 roku Weronika, córka Wacława z Jodłownika, wdowa po Wacławie Kwaśniowskim przekazuje 310 florenów, zapisanych jej na sołectwach w Boguniowicach i Ostruszy przez Jana i Bartłomieja wójtów Cieszkowic (Ciężkowic), na rzecz Seweryna Bonera, który kupił wójtostwo ciężkowickie.
W roku 1529 dziesięcinę pieniężną o wartości 21 grzywien i 6 denarów oddawana jest biskupowi krakowskiemu oraz łącznie z innymi wsiami — klasztorowi tynieckiemu.
W roku 1536 we wsi było 6 łanów kmiecych, a dwie role o powierzchni 1/24 łana i 1/12 łana zostało włączone do folwarku. We wsi była karczma dziedziczna oraz 3 komorników.
Lustracja dóbr królewskich w województwie krakowskim z 1564 roku stwierdza we wsi 24 kmieci na 4 łanach i 9½ pręta. Płacą czynsz, dają z łanu osep owsiany po 6 wiertli miary bieckiej, 2 kury, 2 sery, 12 jaj, stację oraz poczesne z każdego siedliska po 4 kury. W tym samym czasie wójt Cieszkowic (Ciężkowic) przez kilka lat skupił w Boguniowicach 7 kmieci na 2 łanach 9 prętach i uczynił z tego folwark o 3 nierównych polach. Uprawia się tu: pszenicę, żyto, jęczmień, owies, tatarkę, groch i proso. Rejestr poborowy woj. krakowskiego z roku 1581 podaje, że właścicielem Boguniowic był starosta biecki. We wsi było 4 łany kmiece, 2 zagrodników z rolą, 3 komorników z bydłem, 1 komorników bez bydła, karczma na 2 prętach roli i 1 rzemieślnik. Zgodnie z kolejnym rejestrem z 1629 roku właścicielem wsi był wójt miasta Ciężkowice. Rejestr poborowy z roku 1680 wylicza w Boguniowicach 4 łany kmiece, 2 zagrody z rolami, 1 zagroda na czynszu, 2 komorników z bydłem, 1 komornik bez bydła i karczma na 2 prętach roli. Wieś nadal należała do wójtostwa ciężkowickiego. W tym czasie wójtem Ciężkowic był Jan Laskowski.
Do 1772 roku Boguniowice należały do powiatu bieckiego w woj. krakowskim. Jak wiadomo miasto Ciężkowice z Przedmieściem Ciężkowickim oraz przyległymi wioskami: Bogoniowicami, Kipszną, Ostruszą i Turskiem należały do uposażeń kolejnych starostów bieckich. Ostatnim starostą bieckim (od 1767 roku) był Stanisław Wilhelm Siemieński. Jednak w roku 1772 dobra bogoniowickie zostały włączone do austriackich dóbr rządowych (kameralnych). W roku 1775 dobra te kupił hr. Piotr Stadnicki. Był ich właścicielem do roku 1799. Hrabia Piotr Stadnicki zmarł w 1819 roku w Bogoniowicach. W roku 1799 dobra bogoniowickie kupiła Elżbieta (Eliza) Fihauser (zm. w 1818 roku) i jej syn Idzi Fihauser zwany z Ciężkowic (zm. po 1812 roku) żonaty z h r. Ludwiką Kuczkowską. W tym czasie wieś wchodziła w skład tzw. Dominium: Boguniowice. Na przełomie 1807 i 1808 roku we wsi było 42 domy oraz 75 rodzin. We dworze mieszkało 4 przedstawicieli szlachty, a we wsi: 12 chłopów, 51 chałupników i 27 innych (komornicy, kątnicy, służba). Ogółem wieś liczyła 381 mieszkańców. Po nich majątek ciężkowicki (boguniowicki) odziedziczył syn Idziego, również… Idzi (1800 — 1837). Wzmianki z roku 1832 i 1835 wskazują, że dobra te należały do Ludwiki z Kuczkowskich Fihauser i syna Idziego. Idzi zmarł młodo i bezpotomnie, dlatego kolejną sukcesorką była córka Ludwiki i siostra Idziego Anna (1812 — 1891) zamężna z Franciszkiem Trzecieskim (1806 — 1875). Dziedziczką dóbr po matce Annie była jedna z trzech córek, a mianowicie Ludwina Emilia Trzecieska (ur. w 1837 roku). Ludwika Emilia w roku 1855 wyszła za mąż za bankiera i bajkopisarza Wincentego Ignacego Bobrowskiego (1832 — 1899). Ludwina Emilia z Trzecieskich Bobrowska zmarła w Bogoniowicach w roku 1929. Bobrowscy byli właścicielami bogoniowickiego majątku do roku 1932, kiedy to sprzedali bogoniowicki dwór oraz pozostałe dobra. Dwór i ziemię w Bogoniowicach kupił August Kolbe. O ile wiadomo, nigdy bogoniowickim dworku nie zamieszkał
Należy dodać, że w czasie I wojny światowej dworek został częściowo zdewastowany. W czasie bitwy gorlickiej mieścił się tu lazaret polowy.
Należy również wspomnieć, iż na przełomie XIX i XX wieku zaczęła się utrwalać zmodyfikowana nazwa wsi BOGONIOWICE, zamiast prawidłowej BOGUNIOWICE.
Źródło:
HERALDYKA GMINY CIĘŻKOWICE
Opracowanie historyczno-heraldyczne
Włodzimierz Chorązki
