Ostrusza [w:] HERALDYKA GMINY CIĘŻKOWICE
Włodzimierz Chorązki
Uniwersytet Jagielloński — Kraków
OSTRUSZA 631 mieszk – (Hostrusza — 1421, Ostrusz — 1470-80),
Wieś Ostrusza została założona w granicach miasta Ciężkowice, wyznaczonych wg potoków w dokumencie lokacyjnym króla Kazimierza Wielkiego z 1348 roku. Podobnie, jak Ciężkowice należała przez kilka wieków do dóbr królewskich, jako tenuta, każdorazowych starostów bieckich. Administracyjnie należała do powiatu czchowskiego, a od początku XVI wieku do powiatu bieckiego oraz parafii p.w. św. Andrzeja w Ciężkowicach.
Pierwsza wzmianka w źródłach historycznych o wsi Ostruszaa pochodzą dopiero z 1 poł. XV wieku. Np. w roku 1421 Andrzej wójt Ciężkowic przedstawia przywilej króla Kazimierza Wielkiego zwalniający mieszkańców Ciężkowic i wsi (Hostrusza (Ostrusza) i Boguniowice od władzy kasztelanów, wojewodów i innych urzędników. Władysław Jagiełło na prośbę ww. wójta aprobuje ten przywilej. Wspomina wieś, m.in. Jan Długosz w swoim Liber Beneficiorum (1470-80). Od początku istnienia wieś należała do powiatu czchowskiego, a od początku XVI wieku do powiatu bieckiego oraz parafii rzymsko-katolickiej p.w. św. Andrzeja w Ciężkowicach. Należała do dóbr królewskich i starostwa bieckiego, m.in. w latach 1508 — 10.
Rejestr poborowy woj. krakowskiego z roku 1581 podaje, że właścicielem Ostruszy jest starosta biecki. We wsi było 11 łanów kmiecych, 1 kmieć na czynszu (1 łan), 1 komornik bez bydła i 2 rzemieślników.
Zgodnie z kolejnym rejestrem z 1629 roku właścicielem wsi był Mikołaj Spytek Ligęza herbu Półkozic — starosta biecki.
Zgodnie z danymi rejestru poborowymi z roku 1680 wieś nadal należała do starostwa bieckiego. W tym czasie starostą bieckim był Franciszek Szembek, który w roku 1681 cedował na rzecz syna Przecławowi Stefanowi 25 wsi, w tym Ostruszę.
Do 1772 roku Ostrusza należała do powiatu bieckiego w woj. krakowskim. Jak wiadomo miasto Ciężkowice z Przedmieściem Ciężkowickim oraz przyległymi wioskami: Bogoniowicami, Kipszną, Ostruszą i Turskiem należały do uposażeń kolejnych starostów bieckich. Ostatnim starostą bieckim (od 1767 roku) był Stanisław Wilhelm Siemieński.
W roku 1772 władze austriackie przejęły dobra w Ostruszy i włączyły je do rządowych dóbr kameralnych. W roku 1775 dobra te znajdowały się już w posiadaniu hr. Piotra Stadnickiego. Jako właściciel występuje jeszcze w roku 1799, ale już w roku 1800, jest już nim Idzi Fihauser z Ciężkowic żonaty z hr. Ludwiką Kuczkowską.
W latach 1807 i 1808 wieś składała się z 80 domostw zamieszkałych przez 125 rodzin (1 rodzinę szlachecką, 21 rodzin chłopskich, 83 chałupników oraz 38 o innym statusie). Łącznie wieś zamieszkiwało 638 osób.
Po Idzim Fihauserze majątek ciężkowicki (bogoniowicki) odziedziczył syn również… Idzi (1800 — 1837). Wzmianki z roku 1832 i 1835 wskazują, że dobra te należały do Ludwiki Fihauser i jej syna Idziego (1800 — 1837). Idzi zmarł młodo i bezpotomnie, dlatego kolejną sukcesorką była córka Ludwiki i siostra Idziego Anna (1812 — 1891) zamężna z Franciszkiem Trzecieskim (1806 — 1875).
Pod koniec XIX wieku wieś liczyła 726 mieszkańców. Majątek ziemski należał do Anny Trzecieskiej i obejmował 146 morgi roli, 7 mórg łąk i ogrodów, 8 mórg pastwisk i 64 morgi lasu. Chłopi w tym czasie gospodarowali na 710 morgach roli, 30 morgach łąk i ogrodów, 163 morgach pastwisk i 298 morgi lasu. We wsi była szkoła ludowa.
Dziedziczką dóbr po matce Annie była jedna z trzech córek, a mianowicie Ludwika Emilia Trzecieska (ur. w 1837 roku). Ludwika Emilia w roku 1855 wyszła za mąż za bankiera i bajkopisarza Wincentego Ignacego Bobrowskiego (1832 — 1899). Ludwika Emilia z Trzecieskich Bobrowska zmarła w Bogoniowicach w roku 1929. Bobrowscy byli właścicielami bogoniowickiego majątku (w tym Ostruszy) do roku 1932, kiedy to sprzedali bogoniowicki dwór oraz pozostałe dobra.
Źródło:
HERALDYKA GMINY CIĘŻKOWICE
Opracowanie historyczno-heraldyczne
Włodzimierz Chorązk
