Sanktuarium Pana Jezusa Miłosiernego w Ciężkowicach-opis kościoła
Kościół pw. Św. Andrzeja w Ciężkowicach został zbudowany w latach 1901-1903 wg. projektu Jana Sas-Zubrzyckiego. Powstał w miejsce starszego kościoła z przełomu XIV i XV w., który uległ zniszczeniu w wyniku pożaru z 1830 r.
Świątynia ma budowę „typu bazylikowego”. Ze strony wschodniej umieszczone jest prezbiterium, które łączy się z nawą poprzez transept. Większa część kościoła (nawa główna i nawa poprzeczna) są zwieńczone „dachami dwuspadowymi”, części ołtarzowe wielopołaciowym, a nad dwiema nawami bocznymi umieszczono dachy pulpitowe. Uwagę zwraca tzw. sygnaturka, czyli wieżyczka, która znajduje się nad połączeniem naw.
W zewnętrznym wyglądzie kościoła na uwagę zasługuje kamienny portal, który jest bogato zdobiony. Przed oboma wejściami - głównym i bocznym - znajdują się wykonane z kamienia kropielnice. Ciekawe rozwiązanie architektoniczne zastosowano na ścianie północnej budynku - są tam przypory, kamienne łuki i oryginalne rynny- rzygacze w formie mitycznych głów.
Wiele atrakcji kryje wnętrze świątyni. Występujące tam sklepienia krzyżowe są dobrze oświetlone przez okna z witrażami, które wykonano w 1903 roku. Ściany pokryte są polichromią, którą wykonał profesor Józef Dutkiewicz w latach 1943-56. U samej góry, tuż pod sklepieniem znajdują się postacie świętych. Poniżej są pojedyncze sceny związane z męką Pana Jezusa. Natomiast przy chórze, na południowej ścianie nawy widnieje bardzo „duża scena” przedstawiająca Sąd Ostateczny. Na sklepieniu nawy głównej widnieją liczne postacie aniołów. Polichromia znajduje się także w nawach bocznych. W południowej nawie, pod emporą (tzw. galerią) zobaczyć można sceny z życia Maryi, natomiast w północnej ukazane są sceny z dziejów obrazu „Pana Jezusa Miłosiernego”. Na ścianach świątyni wiszą również barokowe obrazy, które zachowały się ze starego kościoła: „Matki Bożej z Dzieciątkiem” z XVIII w., „Zmartwychwstanie” z XVIIIw. i „Męczeństwo św. Andrzeja” z XVIII w.. Dwa pierwsze umieszczone są na ścianach prezbiterium, a trzeci w ołtarzu bocznym.
W świątyni znajduje się siedem przyściennych ołtarzy. Ołtarz główny powstał w 1907 roku, a jego wykonawcą był Stanisław Wójcik. W jego centralnej części znajduje się „wczesnobarokowy obraz Pana Jezusa Miłosiernego”- Ecce Homo, który niewątpliwie jest największą osobliwością kościoła. Obraz ma wymiary 71x53 cm i umieszczony jest w bogato zdobionej złoconej ramie. Chrystus przedstawiony jest na nim w cierniowej koronie, czerwonym płaszczu i ma związane ręce. Po bokach obrazu widnieją rzeźby św. Piotra i św. Pawła. Obok figur świętych znajdują się dwa kamienne aniołki oraz małe obrazy: „Wygnanie z Raju” i „Majestat Chrystusa”. W górnej części ołtarza umieszczony jest krucyfiks. W płaszczyźnie ołtarza powyżej obrazu znajduje się prześwit, w którym widać witraż św. Andrzeja. W prawej nawie bocznej usytuowany jest ołtarz Matki Bożej Nieustającej Pomocy, której to wizerunek zdobi jego główną część. Poniżej widnieje relief Alfonsa Marii Liguoniego. Z lewej strony ołtarza jest umieszczona rzeźba św. Klary, zaś po prawej św. Gerarda. W lewej nawie bocznej znajduje się ołtarz Serca Pana Jezusa. Jego główną część zdobi obraz Serca Pana Jezusa. Po jego lewej stronie znajduje się rzeźba św. Józefa, zaś po prawej św. Teresy. Obok ołtarza Serca Pana Jezusa stoi ołtarz św. Andrzeja. Jego główną część zajmuje obraz „Męczeństwo św. Andrzeja”. Po jego bokach usytuowane są pozłacane posągi św. Piotra
i Pawła, zaś przed nim stoi rzeźba św. Anny z Marią. Nad ołtarzem znajduje się witraż św. Anny, zaś po jego bokach umieszczone są dwie pozłacane figury aniołów. Po przeciwnej stronie kościoła stoi ołtarz Upadku pod Krzyżem. W centralnej części jest umieszczona figura Jezusa, który upada pod krzyżem. Po jej lewej stronie znajduje się rzeźba św. Weroniki, zaś po prawej Królowej Jadwigi. Ołtarz wieńczy figura św. Walentego. Kościół wyposażony jest jeszcze w dwa ołtarze boczne: św. Zofii w emporze oraz Kaplicy Grobu Pańskiego z tyłu budynku.
Oprócz w/w. części dekoracji warto też zwrócić uwagę na inne elementy wyposażenia świątyni. Na połączeniu prezbiterium z transeptem znajduje się wykonana z kamienia, neogotycka chrzcielnica o kształcie kielicha mszalnego. Naprzeciw niej uwagę przyciąga drewniana ambona, nad którą góruje baldachim zwieńczony wieżyczką. Została ona poddana pracom konserwatorskim w 2015 r. i dzięki temu odzyskała dawny wygląd. Na prawej ścianie nawy głównej zobaczyć można krzyż „wykonany przez jeńców wojennych I Wojny Światowej”. Wzrok przyciąga również parapet chóru, z licznymi malowidłami oraz żłobieniami. W budowli umieszczono również cztery tablice, upamiętniające ważne dla kościoła wydarzenia. Dotyczą one 300-setnej rocznicy powrotu do świątyni obrazu Ecce Homo, 100-lecia poświęcenia i 60-lecia grania pieśni maryjnych. Z ostatnią tablicą związana jest przekazywana w tradycji ustnej historia. Według niej granie pieśni maryjnych z wieży kościoła rozpoczął Jan Mucha, który był kapelmistrzem miejscowej orkiestry dętej. Pan Jan w czasie II Wojny Światowej został wywieziony na przymusowe prace do Niemiec i wtedy ślubował, że po szczęśliwym powrocie do domu będzie sławił imię Maryi. Słowa dotrzymał i do końca swojego życia, czyli do 1992 roku rano i wieczorem z wieży kościoła w miesiącu maju rozlegały się grane na trąbce pieśni maryjne. Po śmierci p. Muchy tradycję kontynuują członkowie orkiestry.
W tylnej, północnej części kościoła, przy schodach prowadzących na chór i emporę swoją tablicę pamiątkową posiada także ks. Jacek Michalik - „budowniczy kościoła”, poseł na Sejm Krajowy i prałat domowy papieża.
Ciekawostką dotyczącą świątyni jest to, że w budowie kościoła pomagał finansowo I.J. Paderewski, który obok „dotacji na budowę kościoła ufundował dzwon Św. Urban”. Drugi dzwon sfinansował za pieniądze otrzymane od I.J. Paderewskiego notariusz z Ciężkowic - Leopold Wiśniowski. Niestety, obydwa dzwony zostały zabrane w 1915 roku przez wojska austriackie.
Natomiast na placu przykościelnym znajduje się grób generała Antoniego Trzecieskiego, który walczył w czasie powstania kościuszkowskiego i listopadowego. 28 grudnia 2002 roku biskup tarnowski Wiktor Skworc nadał kościołowi rangę Sanktuarium Pana Jezusa Miłosiernego. Od tego momentu nasilił się ruch pielgrzymkowy, zwłaszcza w terminach odpustów parafialnych: jednodniowego z okazji św. Andrzeja i trzydniowego z okazji święta Zesłania Ducha Świętego. W parafii znajduje się Księga Cudów, która potwierdza liczne uzdrowienia za sprawą obrazu P.J. Miłosiernego.
Źródło: Opracowane na podstawie: Kutaś. P., Zabytkowe Kościoły Gminy Ciężkowice, Zakrzów, 2011.
