Przyroda

Nietoperze w Skamieniałym Mieście

    Wśród walorów przyrodniczych Pogórza na szczególną uwagę zasługują nietoperze. Te trudne do obserwacji ssaki oglądamy przez kilka sekund, gdy przelatują po zmierzchu w pobliżu ambony. Więcej informacji o tych tajemniczych zwierzętach można uzyskać wyłącznie z prowadzonych badań naukowych. W naszym regionie regularne odłowy prowadzone są wyłącznie w Rezerwacie „Skamieniałe Miasto”. Został on powołany przede wszystkim dla ochrony specyficznych form skalnych, ale ostańce, jaskinie, schroniska usytuowane wewnątrz i na skraju lasu, górujące nad brzegiem rzeki Biała stanowią również doskonałe miejsce dla bytowania nietoperzy. Na terenie rezerwatu stwierdzono do tej pory 11 gatunków  (na 25 występujących w Polsce).
Najliczniej spotkamy tutaj nocka Natterera - szczególnie pod jaskinią Skamieniałą. Owady łowi głównie w lasach liściastych razem z nockiem Bechsteina i gackiem brunatnym. W wyższych partiach lasu (bliżej koron drzew) z kolei poluje mopek. Na otwartej przestrzeni (łąki, pola) spotkamy mroczki i borowce. Mogą one również przelatywać wysoko nad rzeką Białą. Niżej, nad powierzchnią wody, intensywnie wiosną, spotkamy nocki rude. Towarzyszą im często karliki. W „Skamieniałym Mieście” stwierdzono również występowanie podkowca małego. Nocek duży  razem z borowcem i mroczkiem późnym stanowią grupę największych nietoperzy spotykanych w rezerwacie.

    Właśnie na terenie Rezerwatu „Skamieniałe Miasto” Koło Łowieckie „Szarak” z Ciężkowic realizuje projekt czynnej ochrony nietoperzy połączony z edukacją i badaniami naukowymi. Prace realizowane są dzięki wsparciu finansowemu Fundacji Wspierania Wsi oraz Centrum Kultury i promocji Gminy Ciężkowice. Głównym celem przedsięwzięcia jest poprawa warunków rozrodczych i bytowania gatunków nietoperzy oraz popielicowych występujących w rezerwacie. Bardzo istotnym elementem projektu jest też promocja walorów turystycznych gminy.

    Mimo wieloletniej  ochrony „Skamieniałego Miasta” drzewostany występujące w rezerwacie i otaczających je lasach cechują się średnim wiekiem. Stare, dziuplaste drzewa są stosunkowo rzadkie i z oczywistych (ekonomicznych) względów w najbliższych latach sytuacja ta nie ulegnie zmianie. Właściwe użytkowanie lasów jest i będzie zawsze  pozytywnym zjawiskiem, o ile będziemy pamiętać o możliwie szerokiej rekompensacie eksploatowanych części ekosystemów. W wyniku prowadzonych inwentaryzacji i prac monitoringowych zanotowano wiele gatunków nietoperzy, które wykorzystują dziuple jako miejsca rozrodu, a czasem nawet zimowania. Dlatego w rezerwacie i otaczającym go lesie Koło Łowieckie „Szarak” wywiesiło kilkadziesiąt specjalistycznych budek dla nietoperzy. W kolejnych latach odbędą się kontrole zasiedlenia tych budek. Ponadto wspomniana fundacja pomogła sfinansować druk  materiałów promocyjnych, prace badawcze i warsztaty pod tytułem „noc nietoperzowa”.

borowiec	gacek brunatny	mopek	nocek bechsteina
nocek du?y	nocek natterera	podkowiec ma?y

Autor: Wojciech Sanek, Foto: Wojciech J. Gubała
Źródła:
Dane własne, niepublikowane (Rozik A., Kohyt J., Kozakiewicz K., Gubała W.J., Pereswiet-Soltan A.).
Bator A., Szkudlarek R., Węgiel A. 2008. Skład gatunkowy i struktura populacji nietoperzy odławianych na terenie Ciężkowicko-Rożnowskiego Parku Krajobrazowego. Nietoperze IX (2): 193-202.
Gubała W.J., Kohyt J., Kozakiewicz K., Pereswiet-Soltan A. 2009. Ocena użytkowania rzeki Białej przez nietoperze w wybranych punktach w obrębie Ciężkowicko-Rożnowskiego Parku Krajobrazowego. Raport z inwentaryzacji przyrodniczej dla Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie, s. 31.
Węgiel A., Bator A., Gottfried T., Szkudlarek R., Węgiel J. 2008. Aktywność nietoperzy przy otworach niektórych jaskiń w Beskidach. Streszczenia komunikatów XXI Ogólnopolska Konferencja Chiropterologiczne, Sieraków 24-26 października 2008r. str.: 37.